Do: Pan Andrzej Topiński, Prezes NBP
Data: 19.09.1991
W toku przeprowadzonego śledztwa w sprawie przeciwko Wojciechowi Prokopowi i innym stwierdzono, że w następstwie operacji czekowych dokonywanych przez pracowników spółki Art-B za wiedzą I aprobatą odpowiedzialnych i zajmujących kierownicze stanowiska pracowników różnych banków powstał debet w kwocie przekraczającej 4 bln złotych. Debet ten rozumiemy jako spowodowanie rzeczywistego uszczerbku majątkowego w banku prywatnym został wyrównany środkami finansowymi, stanowiącymi własność NBP. Stan ten ten istnieje od połowy lipca bieżącego roku i nie ma żadnych racjonalnych przesłanek pozwalających na uznanie że BHK SA w Katowicach będzie w stanie zwrócić NBP środki wyłożone na pokrycie tak ogromnego debetu i ewentualnych odsetek. W tych warunkach proszę o udzielenie odpowiedzi czy i jakie kroki podjęto w NBP w celu zabezpieczenia roszczeń NBP w wysokości odpowiadającej debetowi od dłużnika systemu bankowego tzn. spółki Art-B. Spółka ta jak wiadomo dysponuje jeszcze wartościowymi ruchomościami i posiada aktywa na rachunkach różnych banków w Polsce oraz jest właścicielem nieruchomości i udziałowcem wielu różnych spółek i innych podmiotów gospodarczych. Rezygnacja z roszczeń oraz ich niezwłocznego skutecznego dochodzenia i zabezpieczenia może oznaczać dopuszczenie do powstania ogromnych strat Skarbu Państwa. Mając na uwadze szczególny charakter sprawy oczekuję informacji w terminie do 30 września 1991. Brak właściwych decyzji oznaczać będzie konieczność podjęcia przez organa ścigania niezbędnych działan zmierzających do ustalenia odpowiedziałnośći za za dopuszczenie do stanu grożącego powstaniem ogromnych strat Skarbu Państwa oraz ochrony przed ich skutkami.
Prokurator Kazimierz Radomski
____________________________________________________
pan Kazimierz Radomski
Data: 22.09.1991
W odpowiedzi na pismo z września uprzejmie informuję, iż NBP nigdy nie był wierzycielem spółki Art-B. W związku z tym nie ma możliwości uzyskania tytułu wykonawczego do zabezpieczenia na jej majątku swoich roszczeń z tytułu kredytów udzielonych innym bankom. Z wnioskiem do sądu o zabezpieczenie swoich roszczeń wobec spółki Art-B moglby natomiast wystąpic BHK, co wydaje się jednak zbędne wobec faktu przejęcia przez ten bank spółki Art-B tytułem przewłaszczenia jako zabezpieczenie udzielonych jej kredytow. Natomiast wobec niespłacenia przez BHK Narodowemu Bankowi Polskiemu kwoty 4,242.5 mld złotych z tytułu pobranego kredytu refinansowego ten ostatni ma wobec niego wymagalne roszczenie z którego nigdy nie zamierzał zrezygnować podejmując niezbędne działania zmierzające do wyegzekwowania tej kwoty. W szczegolności pism z dnia 2 sierpnia 1991 roku wezwał ten bank do zapłaty tej kwoty. Ponieważ BHK SA nie zapłacił kwoty w wymaganym terminie NBP w dniu 21 sierpnia dokonał obciążenia BHK SA wspomnianą kwotą i od tego dnia naliczane są odsetki w przepisowej wysokości. BHK SA nie przedstawił dotąd realnego planu właty tej kwoty, która jednak w znacznej części znajduje pokrycie w gwarancjach bankowych PKO udzielanych spółce Art-B lub też w majątku spółki, który przeszedł na własność BHK SA. Ponieważ PKO BP kwestionuje ważność swoich gwarancji pozostałe aktywa BHK SA łącznie z majątkiem spółki Art-B nie pokrywają się w pełni jego zobowiązań - zawisła groźba niewypłacalnośći i bankructwa tego ostatniego banku. W tej sytuacji istotne znaczenie dla podjęcia stosownych decyzji w tym podmiocie będzie miało prawne rozstrzygnięcie sporu między BHK SA a PKO BP co do ważności gwarancji udzielonych spółce Art-B. Ponieważ ewentualne bankructwo BHK SA spowodowało by zagrożenie dla depozytów pieniężnych ludności zlożonych w tym banku na sumę okolo 50 miliardów złotych, pismem z dnia 21 sierpnia br zwróciłem się do Premiera Krzysztowa Bieleckiego o decyzje co do celowości wszczęcia postepowania likwidacyjnego wobec tego banku.
Na spotkaniu u premiera z udziałem ministra finansów uznano, że krok taki byłby niecelowy. W tej sytuacji istotne znaczenie będzie miał wynik sporu cywilno prawnego między BKO SA I PKO BP, który przesądzi o tym w czyim majątku zostanie umiejscowiona szkoda. Zgodnie z zasadami prawa cywilnego powinna być ona umiejscowiona w majątku tych banków, które wdały się w ryzykowne operacje i wskutek tego poniosły straty. Inną sprawą jest kwestia ściągalności udzielonych kredytów. Przy podejmowaniu przez NBP ewentualnej decyzji w sprawie ewentualnego wdrożenia postępowania likwidacyjnegoo muszą być brane pod uwagę zarówno interesy wkładow deponentów jak poziom strat poniesionych przez banki państwowe. Niezależnie od przedstawionej wyżej oceny cywilno-prawnej informuję o podjęciu nastepujących działań, mających na celu zabezpieczenie interesów Skarbu Państwa:
1. Wspólnie z ministrem finansów NBP wystąpił w swym czasie do prokuratora o zablokowanie rachunków spółki Art-B.
2. Sprawa zabezpieczenia roszczeń NBP wobec BHK SA jest przedmiotem stałej uwagi specjalnego zespołu, dzialającego pod przewodnictwem podsekretarza stanu w ministerstwie finansow – Stefana Kawalca. W skład zespołu, jako członkowie wchodzą: pierwszy zastępca prezesa NBP Andrzej Topiński, prokurator H. Pracki, pułkownik Fąfara z UOP. W pracach zespołu uczestniczą też eksperci wymienionych instytucji. W trakcie prac podjęto ustalenie, że NBP będzie kontrolowal dzialałność BHK SA kierując się koniecznością maksymalnego zabezpieczenia istniejących i przysłych roszczeń, dążyc jednak do uniknięcia wywołania paniki, która mogła by wyniknąć w razie ogłoszenia likwidacji BHK SA. Natomiast ministerstwo finansów przez swoje organy zorganizuje podobny nadzór nad spółką Art-B.
3. NBP korzystając z ustawowych instrumentów nadzoru bankowego ustanowił w dniu 19 sierpnia br. w trybie artykulu 101 prawa bankowego tymczasowego kierownika Banku w osobie Tadeusza Głuszczuka I Zygfryda Blochela jako Głównego Księgowego - Członka Zarządu. Zmieniony Zarząd BHK SA podjął ostatnio decyzję w sprawie ograniczenia upranień pana Aleksandra Gawronika co do zaciagnięcia zobowiązań w imieniu spółki Art-B. Propozycja pana Aleksandra Gawronika przedstawiona przez niego zarządu nie tylko nad Art-B ale i nad BHK SA ze zobowiazaniem się spłacenia zadłużenia wobec Skarbu Państwa nie została przyjęta przez zespół ze względu na brak realnego pokrycia dla tego rodzaju deklaracji. Dalsze działanie będzie najprawdopodobniej prowadziło do likwidacji finansow Art-B. O działaniach podejmowanych przez Ministerstwo Finansów w ramach kontroli nad spółka Art-B informacji mogłoby udzielić bezpośrednio to Ministerstwo.
Reasumujac chciałbym podkreślić, że zarówno wymieniony specjalny zespół działający pod przewodnictwem podsekretarza NBP, podejmują wszelkie niezbędne działania zmierzające do zminimalizowania strat Skarbu Państwa. Działania te muszą jednak układać się w ramach obowiazującego prawa i z zachowaniem obowiązujacych procedur postępowania prawnego.
Zastępca Prezesa - dr Andrzej Topiński
